Nederland - Vandaag meldden de media dat de politie dit jaar 200.000 keer de arbeidstijdenwet (ATW) gaat overtreden. Dit roept de nodige vragen op en die proberen we in dit artikel zo goed mogelijk te beantwoorden.
Wat zijn ATW-overtredingen?
Werken kost energie, zowel mentaal als fysiek. Daarom mogen medewerkers niet te lang achter elkaar werken. Zo zijn er regels voor hoe lang je per dag mag werken en wanneer je recht hebt op pauze. Deze regels zijn opgenomen in de Arbeidstijdenwet. Om te zorgen dat de ATW wordt nageleefd, monitort de politie de overtredingen via een systeem (BVCM). Het systeem geeft aan wanneer een mogelijke ATW-overtreding is begaan. BVCM registreert meer overtredingen dan daadwerkelijke wettelijke ATW-overtredingen. Dat heeft deels te maken met de beperkingen van het systeem. En omdat politiewerk zo uitzonderlijk werk is en agenten er in noodsituaties altijd moeten staan kan er in sommige gevallen beroep worden gedaan op een uitzondering. Bijvoorbeeld als er (extra) politie-inzet bij een calamiteit of tijdens een evenement nodig is. Wat dan volgens BVCM eerst een ATW-overtreding was, wordt later niet meer zo geregistreerd.
Heeft de politie nu 200.000 keer de Arbeidstijdenwet overtreden?
Nee, als het BVCM-systeem een overtreding aangeeft, is het niet automatisch zo dat de wet is overtreden. Zo zijn er de eerder genoemde uitzonderingen die nog verwerkt kunnen worden en maakt de Inspectie SZW bij haar inspecties bij de politie gebruik van een eigen systeem om te beoordelen of er sprake is van een wettelijke ATW-overtreding. De definities van BVCM wijken namelijk af van de Arbeidstijdenwet. Dat heeft vooral te maken met systeembeperkingen. BVCM telt bijvoorbeeld het opnemen van overuren en cao-compensatie als arbeidsuren. Volgens de Arbeidstijdenwet is dit echter geen arbeid, de medewerker is op dat moment immers vrij.
Wordt de politie nu dan ook beboet door de inspectie van SZW?
De gegevens uit BVCM zijn puur voor interne registratie. Het geeft leidinggevende de mogelijkheid om te sturen. Via diverse rapporten kan de leidinggevende namelijk zien wie er vaker te lang werkt of wanneer te veel piketdiensten worden gedraaid. De handhaving van de ATW wordt gedaan door de Inspectie SZW. De Inspectie richt zich daarbij op een beperkt aantal artikelen van de Arbeidstijdenwet en Arbeidstijdenbesluit (ATB). De beboetbare feiten zijn te verdelen in vijf hoofdcategorieën: arbeidstijd, dagelijkse rust, wekelijkse rust, consignatie (piketdiensten) en nachtdienst. De Inspectie SZW maakt bij inspecties gebruik van het eigen systeem om te beoordelen of er sprake is van een ATW-overtreding. Uit de BVCM-gegevens volgt dus geen boete.
Dat zijn nog steeds best veel signalen van overtredingen?
In 2014 registreerde de politie nog 307.000 overtredingen. Dit jaar lijkt het er op dat de politie rond de 200.00 gaat uitkomen. In vergelijking met vier jaar geleden zien we een vermindering van bijna 100.000 overtredingen. De politie streeft uiteraard naar zo min mogelijk ATW-overtredingen. Dat blijft een flinke uitdaging in een organisatie waar ruim 65.000 mensen werken en circa 1000 roosters elke vier weken in elkaar gedraaid moeten worden en dat nog eens gecombineerd met de complexiteit en het takenpakket van het politievak. En zoals eerder geantwoord is BVCM strikter dan de Arbeidstijdenwet. Om die reden kunnen er dubbele registraties ontstaan of signalen van overtredingen die wettelijk wel zijn toegestaan.
Dus eigenlijk is er niet veel aan de hand?
Dat is iets te ongenuanceerd. De ATW heeft als doel om medewerkers te beschermen. Onvoldoende aandacht voor de naleving van de arbeidstijdenwet raakt dus direct het welzijn van politie medewerkers. Daarom streeft de politie ook naar zo min mogelijk ATW-overtredingen. Wij zijn zeker nog niet tevreden met de registratie van 200.000 mogelijke overtredingen en werken hard om dit aantal naar beneden te krijgen. De afgelopen jaren is dat al aardig gelukt en in de toekomst streven we naar nog verdere dalingen.
Wat gaat de politie doen aan het verminderen van ATW-overtredingen?
Elke dag leveren duizenden agenten een onmisbare bijdrage aan de veiligheid in Nederland. En we zien dat de druk op hen toeneemt door wat van hen wordt gevraagd. Daarom is dit ook een belangrijk thema in gesprekken met vakbonden en OR. Om die reden hebben we met hen ook afspraken gemaakt om de werkdruk te verminderen. Zo is er in de cao een afspraak gemaakt over een ‘sociaal maximum’. Dat gaat over zaken als werken in de nacht, consignatie en overwerk. Bij overschrijding van dit maximum zal verlof worden toegekend. Het sociaal maximum zal het komende half jaar worden ontwikkeld door werkgever en bonden samen.
Er verschijnen verschillende aantallen in de media. Wat zijn nu de juiste aantallen?
Hieronder zijn de netto ATW-overtredingen die de politie de afgelopen jaren heeft geregistreerd in haar BVCM-systeem.
Als het alleen maar interne gegevens zijn om te monitoren waarom verstrekken jullie die dan extern?
In het verleden is door diverse journalisten navraag gedaan naar de ATW-cijfers. In het kader van transparantie en de Wet openbaarheid van bestuur worden de gegevens aan de pers verstrekt. De politie streeft er in de toekomst naar om rapportages over ATW-overtredingen steeds beter te laten aansluiten bij de daadwerkelijke wettelijke ATW-overtredingen.
