DEN HAAG - In een sterke rechtsstaat beschermt een betrouwbare overheid tegen criminaliteit, willekeur en machtsmisbruik. Mensen moeten zich veilig voelen in huis, op straat, op internet en ook ten opzichte van de overheid.
Daarom investeren we in 2020 verder in de pijlers van die rechtsstaat: effectieve opsporing, ook over onze grenzen heen, een krachtige, onafhankelijke rechtspraak en goed functionerende justitiële instanties. In totaal komt er via het Regeerakkoord dit jaar 449 miljoen beschikbaar voor Justitie en Veiligheid.
Zorg voor de rechtsstaat
De Nederlandse rechtspraak staat hoog aangeschreven, maar verschillende rapporten hebben laten zien dat het functioneren van de rechtspraak onder flinke druk staat. Door de financiële tekorten bij de sector op te lossen, kan de rechterlijke organisatie een grote stap voorwaarts maken in de modernisering van de rechtspraak. Hiervoor is in nieuwe afspraken met de Raad voor de Rechtspraak (het zgn. prijsakkoord) jaarlijks ongeveer 95 miljoen euro beschikbaar gekomen. De financiële basis komt hiermee op orde. Dat stelt de rechtspraak in staat om de doorlooptijden te verbeteren en het wegwerken van achterstanden hoge prioriteit te geven. Er zal een flexpool van rechters komen, het wordt mogelijk zaken aan andere gerechten over te dragen en de werkprocessen worden landelijk gestroomlijnd. Daarnaast kan zal ook uitvoering worden gegeven aan het basisplan digitalisering en in 2020 starten met de daadwerkelijke digitalisering van zaakstromen in het civiele recht en het bestuursrecht.
Mensen moeten optimaal hulp en ondersteuning krijgen om gebruik te kunnen maken van de rechten en waarborgen die onze rechtsstaat biedt. Daarom wordt het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand herzien. Mensen worden beter geïnformeerd over hun rechten en er worden rechtshulppakketten ontwikkeld, waarvoor mensen met de laagste inkomens alleen een eigen bijdrage betalen. Voor de herziening van de rechtsbijstand is in 2020 13 miljoen euro vrijgemaakt. Daarnaast is er bij de Raad voor Rechtsbijstand 10 miljoen euro beschikbaar in de vorm van een innovatievoorziening. Sluitstuk van de stelselwijziging is een wetsvoorstel waarmee de hervormingen doorgevoerd worden.
Ondermijnende criminaliteit bedreigt onze samenleving en vraagt om meer urgentie en een stevigere aanpak van de overheid. Voor de aanpak van ondermijning is structureel 10 miljoen euro en een ondermijningsfonds van 100 miljoen beschikbaar. De aanpak van ondermijning vraagt een meerjarige aanpak, deze middelen worden dan ook gespreid ingezet. In 2020 wordt de aanpak van ondermijning met een focus op drugshandel en criminele geldstromen verder versterkt. Een pakket aan anti-ondermijningswetgeving staat in de steigers. Zo komt er een wetsvoorstel waardoor burgemeesters woningen kunnen sluiten als er op het pand is geschoten of als er wapens zijn aangetroffen. Ook komen meer middelen vrij voor het afpakken van crimineel vermogen en de aanpak van witwassen. Het infecteren van de legale economie met crimineel geld wordt hard aangepakt. Bijzondere aandacht binnen de aanpak van georganiseerde criminaliteit is er voor mensenhandel.
Een veilige samenleving
Nieuwe vormen van criminaliteit vragen om nieuwe vormen van opsporing. Dat betekent forse investeringen in de politie; 291 miljoen uit het regeerakkoord voor uitbreiding en flexibilisering, innovatie en de toe- en uitrusting van politiemensen. Vanwege de verwachte uitstroom van oudere agenten en de krapper wordende arbeidsmarkt, vraagt de uitbreiding van het aantal agenten extra aandacht. In 2020 stijgen de lonen voor politiemedewerkers en worden programma’s voor verbetering van loopbaanperspectief en veilig en gezond werken doorgezet. Komend jaar worden voorbereidingen voor een nieuwe cao gestart.
Onze nationale veiligheidsbelangen zijn onderhevig aan veranderende dreigingen. De bestrijding van terrorisme eist blijvend onze aandacht. Tegelijkertijd zien we de digitale dreiging vanuit kwaadwillende landen toenemen. Via digitale spionage, verstoring en sabotage proberen zij onze welvaart, stabiliteit en openheid te ondermijnen. Dit zorgelijke dreigingsbeeld vraagt een structurele verhoging van onze (digitale) weerbaarheid. Het komend jaar wordt er scherper toezicht en regie gevoerd op het nemen van weerbaarheidsmaatregelen door vitale bedrijven en organisaties.
Online seksueel kindermisbruik is één van de meest verwoestende vormen van criminaliteit. Het internet zou vrij moeten zijn van kinderporno. Foute internetbedrijven die laks zijn met het verwijderen van kinderporno worden voortaan beboet. Hiervoor is een wetsvoorstel in de maak. Ook worden nieuwe instrumenten zoals de hashcheck server, waarmee kinderporno wordt herkend en verwijderd, verder uitgebouwd en toegepast.
Minder illegaliteit en snellere terugkeer
Maatschappelijk draagvlak voor een rechtvaardig en evenwichtig migratiebeleid valt of staat bij zorgvuldige procedures en beperking van overlast. Iedereen moet zich aan de regels houden. Het terugdringen van doorlooptijden bij de afhandeling van asielverzoeken is een belangrijke opgave. Stapeling van asielaanvragen wordt tegengegaan door herhaalde aanvragen sneller te behandelen en eerder af te doen. Om dit mogelijk te maken trekt het kabinet in 2020 134 miljoen uit en wordt daar bovenop nog eens structureel 65 miljoen extra geïnvesteerd. Er wordt scherper onderscheid gemaakt in de asielprocedure tussen asielzoekers die wel en niet kans maken op rechtmatig verblijf, waarna direct werk kan worden gemaakt van integratie, dan wel terugkeer. Wie wordt afgewezen moet het land verlaten. Het ministerie werkt aan afspraken met herkomstlanden over het terugnemen van eigen onderdanen.
De opvangcapaciteit wordt flexibel gemaakt, zodat efficiënter wordt meebewogen bij een grotere of verminderde instroom. De disproportionele overlast door een beperkte groep vreemdelingen wordt onverkort hard aangepakt, waarbij steeds wordt gekeken of aanvullende maatregelen noodzakelijk en mogelijk zijn.
