DEN HAAG - Het rapport ‘Ongekend onrecht’ toont een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Nederlandse overheid. Door een samenspel van harde regelgeving, vooringenomen handelen en vooral door geen gehoor te geven aan noodsignalen hebben tienduizenden ouders en kinderen hun leven zien veranderen in een moeras van ellende.
Het kabinet biedt hier excuses voor aan, aan alle gedupeerde ouders en hun kinderen: dit had nooit mogen gebeuren.
Het kabinet neemt daarom een fors pakket maatregelen om de gedupeerde ouders van de kinderopvangtoeslag en hun kinderen sneller te helpen. Én om te voorkomen dat dit nog eens gebeurt. Dat staat in de kabinetsreactie op het rapport van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK), die de ministerraad vandaag aan de Kamer heeft aangeboden.
Het kabinet schrijft in zijn reactie: ‘Het rapport van de POK maakt pijnlijk duidelijk dat er veranderingen nodig zijn. In het systeem van toeslagen, bij de Belastingdienst, bij Toeslagen en bij de betrokken ministeries. Het rapport noodzaakt dat we kritisch kijken naar het functioneren van de hele overheid. Want we willen niet dat het nog een keer zo misgaat.’
Een nieuwe start voor ouders en kinderen
Het kabinet wil allereerst de gedupeerde ouders en hun kinderen sneller helpen. Alle ouders die gedupeerd zijn door de harde ‘alles of niets’-uitleg van de wet of door de buitensporige fraudejacht krijgen 30.000 euro uitbetaald. We voeren overleg met schuldeisers om met hen afspraken te maken dat het bedrag ook ten goede komt aan ouders en niet direct volledig verdwijnt in aflossing van schulden. Daarnaast verruimt het kabinet de compensatieregeling en neemt het in samenwerking met gemeenten contact op met alle gedupeerde ouders om te kijken hoe zij geholpen kunnen worden met problemen die zijn ontstaan op het gebied van zorg, wonen, werken en schulden. Het kabinet bekijkt ook hoe het gedupeerde kinderen kan helpen een goede toekomst op te bouwen. Alles is erop gericht om de ouders en hun kinderen een nieuwe start in hun leven te bieden.
Het bestaande stelsel van toeslagen is onhoudbaar. Het vraagt heel veel van mensen die een toeslag nodig hebben en leidt tot onzekerheid over terugvorderingen en nabetalingen. Het brengt mensen in problemen. Het kabinet wil daarom zo snel mogelijk beginnen met de uitwerking van een nieuwe regeling voor kinderopvang, waarbij de verantwoordelijkheid voor de financiering niet langer bij de ouders ligt en de complexiteit wordt verminderd. Later zullen ook de andere toeslagen volgen. Het hervormen van het stelsel duurt jaren. Het is belangrijk om tijdens een langjarige stelselhervorming ook oog te houden voor een goede uitvoering van het bestaande toeslagenstelsel.
Echt luisteren
Het rapport van ‘Ongekend onrecht’ maakt duidelijk dat de overheid beter moet luisteren naar kritische geluiden van bijvoorbeeld ouders, advocaten, media en toezichthouders. Noodkreten van gedupeerde ouders werden bij de kinderopvangtoeslag te lange tijd niet opgepakt.
Het kabinet wil dat alle delen van de Rijksoverheid signalen over mogelijke problemen sneller oppakken, onder meer door nog meer gebruik te maken van burgerpanels en door de band tussen beleidsmakers en de uitvoering verder te versterken. Ook komt er meer aandacht voor de controle of wetten en regels goed werken in de uitvoering en worden die als dat niet zo is aangepast.
De overheid gaat daarnaast op zoek naar regels die in de praktijk hard uitpakken en mensen in de knel kunnen brengen. Regels zijn vaak te moeilijk, waardoor mensen onbedoeld de fout in gaan. Een foutje maakt iemand nog geen fraudeur.
Menselijke maat
Tegelijkertijd moet de dienstverlening bij alle onderdelen van de overheid beter. De Belastingdienst en Toeslagen breidt dit jaar het aantal plekken uit waar mensen langs kunnen komen met vragen en hulp. Het kabinet trekt extra geld uit zodat alle uitvoeringsorganisaties mensen beter kunnen helpen. Daarbij geldt het principe: Er is geen verkeerde deur. Mensen worden altijd op een begrijpelijke manier geholpen en niet ‘van het kastje naar de muur’ gestuurd.
Transparant
De POK is zeer kritisch over de informatievoorziening door de overheid. Ouders wisten vaak niet waarom hun toeslag werd stopgezet en de Tweede Kamer had grote moeite om de juiste informatie te krijgen.
Het kabinet wil hier radicaal verandering in brengen. De stukken die ten grondslag liggen aan een besluit van bewindslieden worden actief openbaar gemaakt. Het kabinet zal ook transparanter zijn bij het openbaar maken van stukken die zijn gemaakt voor intern beraad. In stukken voor intern beraad die naar de Tweede Kamer worden gestuurd, zullen persoonlijke beleidsopvattingen niet worden weggelakt.
De minister-president zal op korte termijn de besluitenlijst van de ministerraad publiceren, op de dag van de vergadering. Later wordt daar ook een geannoteerde besluitenlijst aan toegevoegd.
Als eerste stap publiceert het kabinet vandaag alle stukken die aan de ondervragingscommissie zijn geleverd vandaag op de website http://informatiepuntkinderopvangtoeslag.rijksoverheid.nl. De informatie die gaat over de problemen met de kinderopvangtoeslag is niet gelakt, op enkele vertrouwelijke stukken na.
