WILLEMSTAD - Er bestaat een cultuurtje op het eiland waarin iedereen de ander corrupt noemt en het eiland wordt afgeschilderd als een corrupt land. Het was NIET de bedoeling van deze avond om hierbij aan te sluiten.
Er is op het eiland ook een sfeer om de kop in het zand te steken en te denken dat de problemen wel over zullen waaien. Het gevolg is de olifant in de kamer: het grote dier staat vóór iedereen en toch wordt het collectief genegeerd. Punt is wel dat om een probleem aan te pakken, er over gesproken moet worden.
Resultaten uit een survey, die enkele dagen van tevoren werd gehouden, geven het volgende beeld: Volgens 89% is corruptie een probleem op Curaçao. 52.5% vindt dat corruptie is toegenomen. Corruptie is er altijd geweest, maar wanneer ging het echt de verkeerde kant op? Resultaat:
1960 - 1970, 6.7%,
1970 - 1980, 4.2%,
1980 -1990, 8.3%,
1990 - 2000, 8.3%,
2000 - 2010, 12.5%,
2010 - 2019, 60.0%.
77% is NIET tevreden over de corruptiebestrijding. Op de vraag: bent u tevreden over het werk van justitie op het gebied van corruptiebestrijding, antwoord slechts 10% tevreden. 58% is niet tevreden. 76% is ontevreden over de inspanningen op het gebied van de corruptiebestijding door de overheid. 84% vindt dat het echt mogelijk is om corruptie op het eiland te verminderen. Op de vraag: Heeft u zelf iets meegemaakt op het gebied van corruptie op Curaçao? Zegt 62%, ja en 38%, nee. Punt is wel dat vele respondenten onvoldoende oog hebben voor de kleine alledaagse corruptie.
In zijn inleiding stelde Goede dat corruptie niet alleen in de overheidssfeer voorkomt, maar ook in andere sectoren zoals de private sector. Hij verwees naar de reeks van seminars van de afgelopen maanden over de economie. De laatste in de reeks was de presentatie van de voorzitter van het Cft (dr. Raymond Gradus) over onder andere de Groeistrategie, op 21 oktober 2019. Ook daar was corruptie de olifant in de kamer die niet werd genoemd.
Volgens Transperency International worstelt de hele wereld met coruptie. Drie kwart van de wereld heeft zelfs zeer ernstige problemen. Volgens TI is corruptie: Het misbruiken van de positie om er zelf beter van te worden. Er is een schaal van aan het ene uiterste zware corruptie en aan het ander uiterste kleine corruptie. Uit de Panama Papers blijkt dat politici het meest gevoelig zijn voor corruptie.
Dr Goede ronde af met de boodschap dat er maar weinigen heilig zijn en citeerde Nelson Mandela: “I am not a Saint unless you think of a Saint as a sinner who keeps trying”. Het gaat er om dat wij het blijven proberen corruptie te verminderen.
Dieudonne van de Veen (ex-lid van de Algemene Rekenkamer) begon zijn keynote met de stelling dat corruptie heel oud is en verwees hierbij naar passages uit het Heilige Boek. Hij merkte op dat de scheiding in de kerk het gevolg was van corruptie in de Katholieke kerk; men kon gunsten kopen. Hij wees er op dat Curaçao internationaal meetelt op het gebied van corruptie. Ook weten wij uit het internationale beeld dat corruptie erg moeilijk is te onderzoeken en dus te bestrijden. ‘By far’ is de klokkenluider de belangrijkste schakel om mistoestanden aan het licht te brengen. De positie van de klokkenluider is op Curaçao niet geregeld. Naast overheid komt corruptie het vaakst voor bij banken, manufacturing en de gezondheidzorg. Het effect van corruptie is ernstig, zeker als dit zich verspreidt. Het ondermijnt het vetrouwen en de legitimiteit. Kortom: corruptie maakt economische ontwikkeling bijna onmogelijk. Het schrikt investeerders af, verzwakt economische groei en ondermijnt de rechtsstaat.
Als men kijkt naar de vonnissen van de laatste jaren dan worden vele ministers en topambtenaren genoemd, maar ook bankdirecteuren. Als men vervolgens kijkt naar de aangiftes en wat er in de media verschijnt. Als men kijkt naar de rapporten van de Algemene Rekenkamer, dan moet men concluderen dat wij een groot probleem hebben met corruptie en dat het de economische ontwikkeling in de weg staat. Zie onze economische cijfers van de afgelopen tien jaar. En toch krijgt het heel erg weinig aandacht. Bijvoorbeeld: het blijft bij praten over de integriteitskamer die er nog steeds niet is.
Om corruptie te bestrijden moeten wij onze instituties versterken. (Het is opvallend dat de regering vraagt aan de verschillende colleges van staat om te bezuinigen).
Hoe staat het met onze instituties? Een paar van onze instituties op een rijtje gezet:
Central Bank: Constant negative news, Corallo-Baetsen, Tromp, Palm, Leila-Neysa,…
VDC: Unclear?
Algemene Rekenkamer: contents Reports, Performance Management, Independent?
Ombudsman wordt zwak gehouden.
Openbare Ministerie lijkt mankracht tekort te komen.
Hof van Justitie: Griffiegelden affaire.
Korps Politie: 600 kilo drugs is verdwenen uit het politiebureau, Human trafficking, gratis tragomeisje affaire.
Integriteitskamer – wat is de status?
De oveheid? zie de vonnissen, de kranten en rapporten van de Algemene Rekenkamer
Werking Corporate Governance sinds 2010? Er is niets gedaan met het rapport van rechter Willems, noch met de gewonnen rechtszaken van alle, vanaf 2010, ontslagen directeuren
De socioloog Brede Kristensen bracht te berde dat corruptie wordt gevormd door vier sociale krachten: Mensen imiteren corruptie; Mensen accomoderen zich; het wordt gewoon gevonden, totdat het water ook voor de kikker dodelijk heet is. Consolidatie van de positie van de corrupten. En intimidatie door de corrupten van de rest. Corruptie is een schaal die reikt van alledaags tot grove desintegriteit en corruptie. Er is een wisselwerking tussen het alledaags corruptie en de grove corruptie. Ze legitimeren elkaar. Er ontstaat een klimaat van iedereen doet het. In zo’n klimaat wordt plegen van grove corruptie makkelijker.
De alledaagse desintegriteit/kleine corruptie
Zich toe-eigenen van geld, tijd of informatie van een ander;
Geheimhouding – gebrek aan transparantie; of juist schending van vertrouwelijkheid
Kleine vormen van omkoping (subtiel of niet subtiel)
vriendjespolitiek: samenwerking met ‘publiek’: onder meer toelaten van misbruik van uitkeringen etc
manipulatie van informatie, misbruik professionaliteit: inspectie!, advies etc)
Bureaucratische obstructie: spel van de macht.
Enkele vormen van grove corruptie:
Posities worden bewust gebruikt voor eigen belangen.
Belangenconflicten worden niet vermeden.
Toezichthoudende instituties worden onder druk gezet of geinfiltreerd.
Pers en publiek worden misleid.
Strafbare handelingen (valsheid in geschrifte, afpersing, diefstal etc) nemen toe.
foute (ook criminele) netwerken krijgen invloed in openbaar bestuur, terwijl de overheid die netwerken steunt.
Hoe kunnen wij corruptie bestrijden? Er zijn legio instrumenten maar hun effect is beperkt:
Regelgeving inzake financiering politieke partijen.
Dilemma trainingen, weerbaarheidstrainingen etc.
Gedragscode.
Onafhankelijke integriteitinstantie.
Jaarlijkse integriteit-audits bij alle overheidsorganisaties.
Etc etc.
Volgens de socioloog moet aan zeven voorwaarden worden voldaan wil een innitiatief om corruptie terug te dringen slagen:
Top–down benadering.
Samenwerking met publiek (‘ownership’): bijv met CCC’s(citizens consulting committees).
Open organisatiecultuur: transparantie, interne feedback (onderlinge kritiek), job-rotation.
Onafhankelijke selectie van personeel, serieuze screening van bestuurders en hoge ambtenaren etc.
Gedoogbeleid ombuigen naar handhavingsbeleid.
Permanente educatie om moreel bewustzijn wakker te schudden en te ontwikkelen.
Minimalisering van beloningsverschillen (denk aan de hele hoge salarissen van de directeuren bij de overheidsNV’s).
Na de keynotes volgde de paneldiscussie.
Melitsa Hayer, journaliste, was vooral onder de indruk van de gelatenheid (complacency) van ons allen, de gehele samenleving. Het is inderdaad een olifant in de kamer en iedereen negeert of accepteert het zeer gelaten.
Dick Drayer, journalist, verklaarde corruptie op Curaçao door hoe wij met elkaar omgaan op het eiland. Wij zijn niet kritisch genoeg naar elkaar. Wij stellen elkaar geen vragen. Een belangrijke verklaring voor deze opstelling is ons verleden en ons onderwijssysteem. Binnen ons onderwijssysteem wordt vragen stellen (een kritische houding) afgestraft. De media functioneert ook onvoldoende. Dat komt deels door de media bazen en omdat er geen geld en tijd is voor onderzoeksjournalistiek. Drayer verwees hierbij naar het Unesco onderzoek over de media van 2014.
Lesly van Delft, gepensioneerde Nederlandse top ambtenaar sloot aan bij de vorige sprekers en illustreerde dat het sinds zijn jongere jaren het geval was. Hij wees er op dat corruptie overal in de wereld, waar hij ook heeft gewerkt, voorkomt.
Ruben Suriel, aktivista van Frente Sivil zegt dat het een moeilijke strijd is. Het is een lange zware weg en het Openbaar Ministerie en de rest van justitie moeten nog harder hun best doen. Hij bracht verder naar voren dat er een vonnis ligt in het kader van de civiele enquete van onder andere de raffinaderij en Aqualectra, maar dat niemand het traject heeft ingezet van aansprakelijkheid van zij die schuldig zijn bevonden van mismanagement.
In de interactie met de zaal kwam naar voren dat het niet kan (onwettig is) dat de overheidsNV’s niet tijdig hun jaarrekeningen indienen en dat de jaarrekeningen van het land niet op orde zijn. Dit allemaal draagt bij aan het troebel water waarin het goed vissen is.
Het gesprek ging de richting uit dat de bevolking verandering moet inzetten en eisen. Men werd herinnert dat een groot deel van de bevolking “overleeft” en een nog groter deel afhankelijk is (van een baan) en schulden heeft. Men heeft wat te verliezen. Daar komt nog bij dat het een kleine samenleving is. Het is niet zo makkelijk om je mond open te maken. Er overheerst een angstcultuur en zwijgen is daar een onderdeel van. Maar juist het blijven vragenstellen is de enige weg. De aanwezigen vragen of het platform University of Governance aandacht wil blijven besteden aan dit onderwerp, want corruptie is slecht voor de economische en sociale ontwikkeling.
