DEN HAAG - De Adviescommissie Bekostiging Hoger Onderwijs en Onderzoek heeft haar adviesrapport aangeboden aan minister Van Engelshoven. In de afgelopen maanden boog de commissie, onder voorzitterschap van Martin van Rijn, zich over een herziening van de bekostiging van het hoger onderwijs en onderzoek.
Er moeten nu wissels worden omgezet voor de aanpak van urgente knelpunten. Maar tegelijkertijd is volgens de commissie meer transparantie nodig in de kosten en is meer samenwerking in onderwijs en onderzoek essentieel voor resultaat op de langere termijn.
Aanpak van urgente knelpunten
Om al per 2020 urgente knelpunten aan te pakken, komt de commissie met bekostigings-maatregelen voor de korte termijn. De commissie benadrukt de samenhang in haar aanbevelingen. De kortetermijnmaatregelen moeten gezien worden als een eerste stap naar een toekomstbestendig transparant bekostigingsmodel, dat samenwerking stimuleert.
In haar aanbevelingen stelt de commissie de volgende punten centraal:
- Het ontbreekt aan transparantie. De commissie constateert dat het ontbreekt aan inzicht in de kosten van onderwijs en onderzoek. Zonder deze transparantie blijven discussies over kosten en kwaliteit in het hoger onderwijs te vrijblijvend. Een grondig kostenonderzoek is hard nodig.
- Er is teveel concurrentie en te weinig samenwerking. De huidige bekostiging is te veel gebaseerd op aantallen studenten, deze groeiprikkel moet kleiner en de vaste onderwijsbekostiging moet groter voor meer stabiliteit. Ook is de concurrentie in het wetenschappelijk onderzoek doorgeschoten. Daarom adviseert de commissie om 100 miljoen euro over te hevelen van NWO naar de universiteiten voor meer stabiliteit in de bekostiging van onderzoek.
- De capaciteitsproblemen bij bètatechniek moeten worden opgelost. Het gat tussen de opleidingscapaciteit en arbeidsmarktvraag naar afgestudeerden in bètatechniek is groot. De Nederlandse kenniseconomie leidt grote schade als dit probleem niet wordt opgelost. Er moet met ingang van volgend jaar geld worden verschoven naar universiteiten met veel bètatechniek studenten.
- De bekostiging dreigt de toegankelijkheid aan te tasten. Instellingen lopen nu bekostiging mis als studenten na switch of uitval instromen vanuit een andere instelling. Het is van groot belang om deze studenten te behouden voor het hoger onderwijs. Daarom moet er ook geld worden verschoven naar instellingen die veel externe switchers opvangen.
De aanbevelingen van de commissie leiden tot een verschuiving van bestaand geld tussen hogeronderwijsinstellingen. De commissie schat deze herverdeeleffecten in het wo op 70 miljoen euro en in het hbo op 21 miljoen euro.
Voor de totstandkoming van dit advies heeft de commissie gesproken met vrijwel alle universiteiten en hogescholen, studentenverenigingen, medezeggenschap, docenten, onderzoekers en vakbonden.
Minister Van Engelshoven liet bij de overhandiging weten dat zij het een zeer interessant rapport vindt met waardevolle aanbevelingen. De minister heeft toegezegd de beleidsreactie nog voor de zomer naar de Tweede Kamer te sturen.
