Nederland - De bodycam is een waardevolle toevoeging voor de uitoefening van politiewerk. Dat blijkt uit experimenten en onderzoek in alle politie-eenheden.
Professioneel gebruik van de camera's kan het de-escalerende effect van het politieoptreden versterken. De beelden kunnen achteraf bovendien belangrijk ondersteunend bewijs vormen. De politie gaat tweeduizend bodycams aanschaffen, die agenten tijdens hun dienst kunnen dragen.
'Sensoren, zoals camera’s, zijn niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Het is tegenwoordig gewoon om alles wat we meemaken te filmen en deze beelden te delen met anderen. Ook in politiewerk wordt het gebruik van sensoren en beeldtechnologie steeds belangrijker', zegt Theo van der Plas, programmadirecteur Digitalisering en Cybercrime. In experimenten door het hele land – zogenoemde proeftuinen – onderzocht de politie welke bijdrage de bodycams leveren aan politiewerk binnen de basisteams.
Het onderzoek richtte zich op de juridische aspecten, de techniek en het gebruik. De bodycams zijn ook uitgeprobeerd bij verkeershandhavingsteams, objectbewaking, hondengeleiders en evenemententoezicht. Bij het onderzoek werkte de politie samen met de Noordelijke Hoge School Leeuwarden.
Minder geweld
In Amsterdam werd het onderzoek gedaan door wetenschapper Sander Flight, in opdracht van Politie & Wetenschap. Uit dit deelonderzoek blijkt dat in basisteams waar bodycams werden gebruikt aanzienlijk minder geweld tegen politieambtenaren plaatsvond. De agenten die bodycams droegen, kregen minder vaak te maken met bedreigingen en lichamelijke agressie.
Veiligheidsgevoel
Uit de overige experimenten blijkt dat meer dan 80 procent van de agenten ervaart dat de bodycam de-escalerend kan werken. Hoofdagent Nick van den Berge uit Den Haag legt uit: 'Vooral in situaties die uit de hand dreigen te lopen, kan het helpen als ik zeg dat ik opnames maak. Als er geen alcohol of drugs in het spel is, heeft de wetenschap gefilmd te worden vaak een positief effect op het gedrag van mensen.'
Uit het onderzoek blijkt dat agenten de camera’s vooral als nuttig ervaren in bekeuringssituaties. Van de dragers zegt 85 procent zich er veiliger door te voelen en 73 procent voelt zich gesteund in het werk.
Ondersteunend bewijs
Behalve het de-escalerende effect van de bodycam, hebben ook de beelden zelf toegevoegde waarde. Ze kunnen bijvoorbeeld als ondersteunend bewijs worden toegevoegd bij een proces-verbaal. Het beeldmateriaal kan dan dienen om de observatie van betrokkenen te ondersteunen. 'Want zelfs bij een heel uitgebreid proces-verbaal zeggen de beelden nog altijd meer dan woorden', zegt Nick.
De beelden kunnen ook worden gebruikt om een situatie achteraf te evalueren in een team of met een burger. Nick: 'De bodycam neemt natuurlijk ook mijn eigen gedrag op. Als iemand het niet eens is met mijn optreden, kunnen we aan de hand van de beelden in gesprek gaan.' Burgers die beelden willen inzien, kunnen daarvoor een verzoek indienen.
Verbeterpunten en aanbevelingen
Uit de verschillende onderzoeken blijkt dat er ook nog aandachtspunten zijn. Bijvoorbeeld als het gaat om de ICT-voorzieningen die nodig zijn voor adequate opslag, verwerking, het uitkijken en ter beschikking stellen van de camerabeelden. Die techniek is nu nog niet in alle politie-eenheden aanwezig. Ook moet er volgens de onderzoekers meer aandacht besteed worden aan de voorlichting over de regels voor het gebruik van bodycams. Bij een deel van de agenten is die kennis nu nog onvoldoende. Volgens Van der Plas is dat een belangrijk aandachtspunt: 'Als we het vertrouwen van de burger willen behouden, moeten we de bodycam op een zorgvuldige manier inzetten. Kennis bij politiemensen is dan een voorwaarde. Net zoals dat je goed moet weten wanneer een bodycam in je voordeel of juist averechts kan werken. Een mogelijkheid zou zijn om hier bijvoorbeeld al tijdens de opleiding van nieuwe agenten aandacht aan te besteden.'
Vervolg
Op basis van het onderzoek wil de politie de bodycam in beperkte omvang structureel onderdeel maken van de operationele uitrusting van basisteams. In totaal wil het korps tweeduizend bodycams aanschaffen; 100 tot 200 per eenheid. Een van de eerste stappen is het vinden van een leverancier voor de apparatuur. Daarvoor wordt zeer binnenkort een aanbestedingsprocedure opgestart. Al met al neemt de implementatie nog wel wat tijd in beslag. Dit moet zorgvuldig gebeuren, zodat de agenten met goed materiaal uitgerust worden. Dat betekent niet dat er tot die tijd geen bodycams worden ingezet. De politie-eenheden kunnen de huidige apparatuur blijven gebruiken tot de nieuwe bodycams zijn geïmplementeerd.
