Nederland - Vanaf 1 januari 2017 gaan de Benelux-landen België, Nederland en Luxemburg samenwerken om de nationale luchtruimen te bewaken tegen civiele vliegtuigen waarvan een terroristische dreiging uitgaat.
Hiermee wordt het verdrag van kracht dat de drie landen in maart 2015 hebben getekend.
Het voordeel van deze internationale militaire samenwerking is dat de betrokken mensen en middelen doelmatiger worden ingezet. De samenwerking draagt bij aan een grotere beschikbaarheid van jachtvliegtuigen voor internationale operaties. Voor Nederland is dit in het bijzonder van belang na de vervanging van de F-16 door de F-35, waarvan 37 toestellen worden aangeschaft.
Quick Reaction Alert
Momenteel staan in zowel België als Nederland permanent twee jachtvliegtuigen paraat die met een korte waarschuwingstijd inzetbaar zijn, ook wel de Quick Reaction Alert (QRA) genoemd. De QRA-vliegtuigen zijn onder commando van de NAVO inzetbaar voor militaire taken, zoals het onderscheppen van bijvoorbeeld Russische militaire vliegtuigen boven de Noordzee. Daarnaast zijn de QRA-vliegtuigen inzetbaar voor de bewaking van het nationale luchtruim tegen mogelijke dreigingen van terrorisme. Deze taak wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de nationale autoriteiten. Vanaf 2017 gaan Nederland en België bij toerbeurt van vier maanden en in gelijke mate QRA-jachtvliegcapaciteit leveren. De QRA-taak wordt afwisselend vervuld door de F-16-bases in beide landen. Voor Nederland zijn dat vliegbasis Volkel en vliegbasis Leeuwarden en in België wordt gevlogen vanaf vliegbasis Kleine-Brogel en vliegbasis Florennes.
Luchtgevechtsleiding bewaakt
De QRA-taak wordt in Nederland uitgevoerd onder controle van het Air Operations Control Station (AOCS) in Nieuw-Milligen. Voor België ligt de controle over het luchtruim bij het Control and Reporting Centre (CRC) in Glons. Wanneer de gevechtsleiding van het AOCS of CRC informatie ontvangt dat een ongeïdentificeerd vliegtuig het nationale luchtruim nadert of binnenvliegt, worden de F-16’s van de QRA gealarmeerd om op te stijgen en het toestel te onderscheppen. De luchtgevechtsleiding binnen Europa werkt nauw samen. Op het moment dat ongeïdentificeerde vliegtuigen naar het luchtruim van een naburig land dreigen te vliegen, wordt tijdig gewaarschuwd om te kunnen anticiperen op een mogelijke dreiging van luchtvaartterrorisme.
Soevereiniteit nationaal luchtruim
De nationale autoriteit van het land in wiens luchtruim de niet-militaire dreiging zich voordoet, geeft een inzetopdracht aan de QRA. De te nemen maatregelen lopen uiteen van het visueel of elektronisch identificeren van het betrokken vliegtuig tot, in het uiterste geval, het toepassen van dodelijk geweld. Luxemburg heeft het gebruik van dodelijk geweld boven het eigen grondgebied uitgesloten. Belgische jachtvliegtuigen die in het Nederlandse luchtruim een toestel onderscheppen, handelen in opdracht van de Nederlandse Minister van Veiligheid en Justitie die zijn instructies doorgeeft via het AOCS in Nieuw Milligen. Andersom geldt dat de Belgische Minister van Defensie bevoegd is Nederlandse F-16’s boven Belgisch grondgebied aanwijzingen te geven via het Belgische CRC in Glons. In Luxemburg geldt de Minister van Defensie als de bevoegde nationale autoriteit. Als de QRA-vliegtuigen een militaire taak uitvoeren, komen de opdrachten van het Combined Air Operations Centre (CAOC) van de NAVO in Uedem, Duitsland.
Ondertekening Technical Arrangement
De drie partnerlanden hebben specifieke details, voorwaarden en procedures vastgelegd in een onderliggende regeling van het samenwerkingsverdrag. Dit zogeheten Technical Arrangement (TA) wordt woensdag 21 december in het bijzijn van de Ministers van Defensie van België en Nederland, de heer Steven Vandeput en mevrouw Jeanine Hennis-Plasschaert, in Rotterdam ondertekend door de Nederlandse Commandant der Luchtstrijdkrachten, luitenant-generaal-vlieger Dennis Luyt, de Belgische Commandant van de Luchtcomponent, generaal-majoor-vlieger Frederik Vansina en een vertegenwoordiger van de Luxemburgse regering. De bekrachtiging van de aanstaande samenwerking wordt deze dag onderstreept met een training van de QRA van zowel Nederland als België waarbij een Belgisch Embraer ERJ145 transportvliegtuig wordt onderschept.
