DEN HAAG - Vandaag start het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een online bewustwordingscampagne ‘Blijf nieuwsgierig. Blijf kritisch’. Deze campagne maakt deel uit van een brede aanpak die mediawijsheid wil bevorderen.
De campagne loopt tot na de verkiezingen van het Europees Parlement.
De vrije meningsuiting en persvrijheid zijn in Nederland een groot goed en functioneren in het algemeen prima. De verspreiding van desinformatie met als doel om de democratische rechtsorde te ondermijnen en destabiliseren is een reële dreiging. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties): “Verkiezingen zijn natuurlijk het hart van de democratie. Het is belangrijk dat die eerlijk en vrij verlopen. Vrije meningsuiting is ook cruciaal. Nepnieuws en desinformatie kunnen soms ontwrichtend werken. Check nieuws daarom en kijk waar het vandaan komt, wie heeft er belang bij? Op de site ‘Blijf kritisch.nl’ vind je tips. En natuurlijk moedig ik iedereen aan op 20 maart van het kiesrecht voor de Provinciale Staten én waterschappen gebruik te maken!”
Technologie heeft vele goede dingen gebracht maar er zijn ook keerzijdes. Met de online campagne worden Nederlanders bewust gemaakt dat het fenomeen nepnieuws bestaat. Ook krijgen ze tips hoe nepnieuws te herkennen en wordt zodoende de mediawijsheid bevorderd. De campagne heeft een informerend karakter en bestaat uit diverse middelen, zoals een radiospot en online video over mediawijsheid. Op scholen worden al vaak lessen mediawijsheid gegeven. De overheid wil niet aanmerken wat goed of waar is of juist fout of onwaar maar mensen leren hoe social media, algoritmes en filter bubbels werken.
De brede aanpak nepnieuws en desinformatie is een lange termijn aanpak door meerdere partijen, onder andere uit het maatschappelijk middenveld om te werken aan een bredere bewustwordingsagenda. Het gaat om lespakketten voor scholieren en van social media tips voor ouderen tot spotjes voor digitaal minder vaardigen tot het aanspreken van wereldwijd opererende techbedrijven en het laten nakomen van afspraken van een Europese gedragscode. Dit moet transparantie bevorderen.
Naast de pluriforme en in Nederland van oudsher sterke pers is er een taak voor de onafhankelijke wetenschap in het onthullen van nepnieuws. Het ministerie van BZK heeft aan de Universiteit van Amsterdam opdracht gegeven om een onafhankelijk onderzoek uit te voeren naar de effecten van sociale media en internetzoekmachines in de aanloop naar de verkiezingen van maart en mei 2019. Daarbij wordt onder meer gekeken op welke wijze de herkomst van informatie transparant is. Het onderzoek vindt plaats op basis van open bronnen en de gegevens uit het onderzoek worden geanonimiseerd verwerkt. Het onderzoek bestaat onder andere uit een literatuuronderzoek over de invloed van sociale media, internetzoekmachines en online stemhulpen op het bepalen van stemkeuzes. Ook worden mogelijk positieve en negatieve effecten onderzocht van het gebruik van sociale media en internetzoekmachines in de context van verkiezingen. De resultaten worden voor de zomer bekend.
