KRALENDIJK - Representante di Reino interino Jan Helmond na rekordashon di esnan ku a fallece, Plasa Reina Wilhelmina, Kralendijk, 4 di mei 2025”
Ni un kilometer leu for di aki durante guera, tabatin hende será den kamp Playa Pariba.
Tabata un kolekshon kolorido di detenido:
Hulandesnan miembro di NSB, habitantenan aleman, oustriako i italiano di Aruba i Kòrsou, nabegantenan aleman, pero tambe komunistanan.
I personanan ku a tene akshon kontra e poder kolonial di Hulanda.
A pone te asta refugiadonan hudiu ei den.
Tur huntu, den un kamp.
Un sosiedat di kultura mesklá chikitu.
Kon esei lo mester tabata pa sobrá di Boneiru? Kada bes ku mi ta na e lugá ei, mi ta puntra mi mes esaki.
Di e kamp no ta mira nada mas.
A usa palu di e baraknan pa konstruí e hotèl na e mes sitio aki.
Entretantu el a desaroyá i bira Divi (Flamingo) hotèl.
Un sitio kaminda turistanan di buseo i otro amantenan di solo ta disfrutá di nan desayuno, di e pisina òf di e bista riba laman.
Awor e ta un símbolo di libertat, miéntras ku Playa Pariba tabata hustamente un símbolo di inlibertat, den un mundu insigur.
Den 80 aña masha hopi kos a kambia, pa Boneiru tambe.
Por mira esei tur kaminda riba nos isla.
E sosiedat insular chikitu di e tempu aya – ku 6.000 persona – a krese bira un sosiedat di kultura mesklá di 25.000 boneriano di tur sorto di desendensia.
Personanan ku a nase i krese akí, meskos ku nan antepasadonan.
Pero tambe personanan pa kende Boneiru, mas lat den bida, a bira nan hogar stimá.
Hende manera ami mes.
Pero unda sea ku bo wig por tabata, nos tur tin algu komun.
Kada un di nos kier biba den pas i siguridat.
I hopi di nos ta sigui ku wowo di falki kiko ta pasa den mundu na e momentunan akí.
Meskos ku 80 aña pasá bo tin kisas e heful ku mundu ta na kandela.
Bo por sintí bo yen di angustia i insigur.
Mi ta sigur ku ningun di nos ta deseá un mundu di guera i konflikto.
Riba nos dushi Boneiru tambe nos ta deseá di biba den pas i harmonia ku otro.
Pa logra esei nos mes lo tin mester di hasi algu.
Kon nos por garantisá pas, libertat i siguridat riba Boneiru?
Ami ta kere ku tur esaki ta kuminsá serka nos mes.
E manera kon nos ta anda ku nos bisiña-, kolega- i konosínan.
Unda sea ku nan a nase: na Boneiru, Hulanda, Venezuela òf otro parti.
Kua sea nan koló di kueru ta.
Kua sea nan lenga materno ta.
Kua sea nan fe òf kreensia ta.
I: ken sea ku nan ta stima.
Pas, libertat i siguridat ta kuminsá ku un aktitut habrí pa tur otro rònt di bo.
Un aktitut habrí, pasobra e otro simplemente tambe tin mag di tei.
Pasobra e tin mes tantu derecho riba un bon lugá.
I mes tantu derecho pa ser mirá i skuchá.
Pa biba i stima na Boneiru.
I mi ta bisa esei eksplísitamente riba e plenchi akí, komo ku no muchu tempu pasá palabranan kompletamente distinto a zona na e sitio akí.
Palabranan ku a violá libertat di kompañeronan boneriano.
Pues e no ta fásil tur ora.
Kaminda personanan ta diferensiá di otro, kosnan por pega pisá tambe.
Pa e motibu ei pues nos tin ku keda hasi esfuerso pa komprondé i tin empatia ku otro.
Hasi mas mihó esfuerso pa tin komprenshon pa e doló òf deseo di un otro persona.
Pero, mi mester ta honesto, tin biaha mi mes tambe ta haña esei difísil.
Ora mi ta na Hulanda, mi ta ripará ku nan ta mira mi komo un persona ‘di e islanan’.
Miéntras ku aki hopi biaha nan ta mira mi komo ‘un di nan’, di Hulanda.
I mi ta komprondé esei masha bon mes.
Pero na mes momentu tin biaha e ta laga mi sinti un tiki mi so.
I mi ta kere ku mas hende lo rekonosé e sentimentu ei.
Hustamente pa e motibu ei ta importante pa kada biaha nos keda rekonosé e lokual ta mas importante den otro: ku nos tur ta ser humano.
I si nos realisá esei, kada dia nos mester hasi nos máksimo esfuerso tambe pa komprondé otro bon.
I esei tampoko no ta fásil tur ora bai, pasobra nos tin diferente lenga (materno).
Hopi di nos ta papia sea papiamentu òf hulandes.
Dos idioma ku rònt mundu masha poko hende ta papia.
I mas i mas kompatriotanan boneriano ta papia ingles òf spañó.
Dos idioma mundial.
Pues kisas ta importante tambe pa – den un mundu ku ta kambia rápidamente – duna ingles i spañó mas espasio.
Pero ken sea nos ta, nos ta kompartí e mes amor profundo pa e isla akí.
E isla akí a krese i kambia desde Segundo Guera Mundial.
Henter Boneiru a bira awor un meskla kultural eksepshonal di hende presioso i diferente.
Pero maske kuantu nos por diferensia di otro,
nos tur ta hende ku por i mag siña konosé otro.
Nos tur ta deseá pa nos Boneiru stimá keda un isla di pas i libertat.
Mi mester pensa aki riba un poesia di e poeta persa, Rumi.
E yama ‘E Posada’ i ta bisa lo siguiente:
E ser humano akí ta un tipo di posada
Kada mainta un bishitante nobo atrobe.
Un alegria, un depreshon, un ansiedat,
ta yega un chispa di saber
manera un bishitante inesperá.
Yama nan bonbiní; risibí tur ku brasa habrí
asta si un bòshi di tristesa kore drenta
ku violentamente ta kibra tur bo kosnan den kas na filingrana.
Trata e ora ei tòg kada wéspet ku rèspèt.
Kisas e ta bin saka tur kos afó
pa traha lugá pa enkanto …….
Pensamentu skur, bèrgwensa, malisia,
topa nan na porta dilanti ku un sonrisa grandi
i invitá nan pa bin sinta serka bo.
Sea kontentu ku tur hende ku pasa
shelu a manda kada un di nan
pa sirbi abo komo konsehero.
Brasando inkumbiniensia, nos por kombibí tur dia den harmonia.
Mi ta kere ku nos por realisá e ideal akí.
Huntu i den libertat!