Nederland - In 2016 had de politie opnieuw te maken met een toename van het aantal meldingen waarbij personen met verward gedrag betrokken waren. Het aantal incidenten steeg met bijna veertien procent.
Uit de cijfers van alle politie-eenheden blijkt dat het totaal aantal registraties van overlast door personen met verward gedrag toenam van 44.400 in 2012 naar 74.875 in 2016. Dat is een gemiddelde jaarlijkse stijging van 14 procent.
Duiding cijfers
Uit de cijfers valt niet op te maken hoeveel personen met verward gedrag voor overlast zorgen. Eenzelfde persoon kan bij meerdere incidenten betrokken zijn. En bij één melding kunnen meerdere personen met verward gedrag betrokken zijn.
Personen die in verwarde toestand een strafbaar feit pleegden, zijn niet in deze (overlast)categorie opgenomen. Dit geldt ook voor personen die suïcide pleegden of een poging daartoe deden. Lang niet alle personen met verward gedrag komen met de politie in aanraking.
Zorgelijk
Alle politie-eenheden volgen min of meer de landelijke trend, waarbij de stijging per eenheid uiteenloopt van 4 tot 28 procent ten opzichte van 2015. Politiechef Aalbersberg, binnen de politie verantwoordelijk voor het thema ‘verwarden’: ‘Behalve deze stijging hebben we ook de indruk dat de ernst van de incidenten toeneemt. Dit heeft impact op de omgeving en vraagt veel van politiemensen op straat.’
Preventie en vroegsignalering
Volgens Aalbersberg is het belangrijk dat er meer aandacht komt voor preventie en vroegsignalering. Zorgwekkende signalen moeten in een vroeg stadium worden gezien. Aan de betrokken personen en hun naasten moet tijdig de juiste zorg en ondersteuning worden geboden. Aalbersberg: ‘We moeten voortijdig ingrijpen, niet pas als al sprake is van overlast of ernstiger problematiek. Ook is belangrijk dat deze mensen niet uit het oog worden verloren, om ernstiger leed voor de personen zelf en voor de samenleving te voorkomen.’
Omdat de politie 24/7 in wijken en buurten is, ziet en hoort de politie vaak als één van de eersten waar het goed gaat of beter kan, zegt Aalbersberg. ‘Deze signalen blijven wij inbrengen. Voor een succesvolle aanpak is nodig dat ook partners uit de zorg en ondersteuning 24/7 bereikbaar en beschikbaar zijn in wijken en buurten. En dat er bij zorgvragen goede en herkenbare meldpunten zijn.’
Partners en de samenleving kunnen 24/7 op de politie blijven rekenen als sprake is van strafbare feiten, openbare orde problematiek, gevaar of dreiging. Bij een melding zijn zorgpartners vaak in staat om de situatie te normaliseren. In geval van agressie, kan de politie mee om hulpverleners bescherming te bieden.’
Aanjaagteam
Dankzij het landelijk Aanjaagteam verwarde personen, waar ook de politie in participeert, is een goed fundament gelegd voor de aanpak van de problematiek, vindt Aalbersberg. ‘Maar we zijn er nog niet. Zeker als het gaat om preventie en vroegsignalering is nog een grote slag te maken. Dit team constateerde in 2016 dat nog nergens in Nederland sprake is van een sluitende aanpak. Wel lopen in het hele land goede initiatieven, waarbij gemeenten, zorgpartners, zorgverzekeraars en veiligheidspartners samenwerken.
De ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Veiligheid en Justitie (VenJ) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben aangegeven dat alle gemeenten en regio’s uiterlijk 1 oktober 2018 moeten beschikken over een goed werkend systeem voor de ondersteuning van mensen met verward gedrag. Het ‘‘schakelteam personen met verward gedrag’’ ondersteunt regio’s om de aanpak tezamen met partners verder vorm te geven. De aanpak wordt toegesneden op de lokale situatie en is persoonsgericht (maatwerk).
Passende opvang en vervoer
Aalbersberg: ‘Samen met partners wil de politie doen wat nodig is voor de persoon, met oog voor de belangen van de samenleving. Er zijn al goede stappen gezet om ervoor te zorgen dat patiënten in een passende omgeving worden opgevangen en vervoerd. In 2017 bouwen we de opvang in politiecellen en het politievervoer van personen met verward gedrag die geen strafbare feiten hebben gepleegd, af. Dat doen we in de eerste plaats uit oogpunt van humaniteit.
Ook ontbreekt het aan een goede juridische basis voor (geboeid) politievervoer en opsluiting in een cel als geen sprake is van strafbare feiten. De afbouw loopt parallel aan de komst van alternatieven en in afstemming met het lokale gezag. Niemand mag tussen wal en schip vallen.’ De oplossingen kunnen per regio verschillen. Gemeenten hebben daarbij de regie. Overigens blijkt uit de politiecijfers niet op welke plek personen zijn opgevangen of wie het eventuele vervoer verzorgde.
